Περίπατοι - Αξιοθέατα

Οι δρόμοι που οδηγούν στους Καλαρρύτες καταλήγουν στα πέτρινα καλντερίμια και τα μονοπάτια που περνούν πάνω από τα 23 τοξωτά πέτρινα γεφυράκια, μας οδηγούν στην κεντρική πλατεία. Το χωριό είναι ιδιαίτερα καθαρό και οι άνθρωποι που συναντάμε εκεί, λιγοστοί βέβαια, μας υποδέχονται εγκάρδια. Οι Καλαρρυτινοί μιλούν τη βλάχικη και την Ελληνική γλώσσα. Είναι άνθρωποι κοινωνικοί, ανεξάρτητοι, φιλόξενοι και φιλικοί με τους επισκέπτες, αισιόδοξοι και πολύ εργατικοί.

Διατηρούν με σεβασμό τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα του χωριού και αγαπούν ιδιαίτερα το χωριό τους και τη φύση γύρω από αυτό.

Περίπατοι στο χωριό

Ας αρχίσουμε κι εμείς τον περίπατό μας από την πανέμορφη πλατεία των Καλαρρυτών με τη συνεχή οικοδομική γραμμή. Το παλιό κοινοτικό γραφείο ξεχωρίζει με την ιδιαίτερα φροντισμένη αρχιτεκτονική του και την τριγωνική προεξοχή, σαν αέτωμα, πάνω από τον εξώστη, ένα αρχιτεκτονικό στοιχείο που συναντούμε σε πολλά οικήματα.

Στις απότομες βαθμίδες του τοίχου αντιστήριξης που μοιάζουν με θεωρείο αρχαίου θεάτρου και κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια, ξεκουράζονται, ανταμώνουν και χορεύουν οι κάτοικοι και επισκέπτες του χωριού. Δίπλα βρίσκεται το παραδοσιακό σπίτι, Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και κατάστημα τουριστικών ειδών της Κατερίνας Μουσαφίρη, με είδη ξυλογλυπτικής και αργυροχοΐας, σύγχρονα και παλιά. Αν μας το επιτρέψουν καλό είναι να το επισκεφθούμε, για να δούμε τη διαρρύθμιση ενός αρχοντικού σπιτιού του τέλους του 19^ου αιώνα.

Στον όροφο (ανώγι) θα θαυμάσουμε την ξύλινη διακόσμηση στα χειμωνιάτικα και καλοκαιρινά δωμάτια και τις χρηστικές παρεμβάσεις που είχαν γίνει για την καλύτερη λειτουργία του σπιτιού, τις Ηπειρώτικες ξύλινες μεσάντρες και τα ντουλάπια.

Στην πλατεία θα δούμε επίσης και μια μαρμάρινη στήλη με ονόματα, που θυμίζουν όλους τους επώνυμους άνδρες που κατάγονται ή έζησαν στους Καλαρρύτες και οι οποίοι διέπρεψαν στα γράμματα και στο εμπόριο (18^ος και 19^ος αιώνας). Ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρίας και πρωτεργάτες στην επανάσταση των Καλαρρυτών τον Ιούλιο του 1821. Ας γνωρίσουμε λοιπόν λίγα από τη λαμπρή ιστορία τους :

Ο Σπυρίδων Λάμπρος γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1851 από Καλαρρυτινούς γονείς και πέθανε στην Αθήνα το 1919. Είχε πολυσχιδή και σημαντική δράση ως συγγραφέας και ερευνητής. Ως διαπρεπής ιστορικός και ερευνητής της μεσαιωνικής Ελληνικής ιστορίας έχει εκτενές και ενδιαφέρον συγγραφικό έργο. Ίδρυσε το 1865 τον γνωστό φιλολογικό σύλλογο «Παρνασσός». Διετέλεσε καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αναμείχθηκε ενεργά στα εθνικά ζητήματα. Υπήρξε βασικό στέλεχος της «Εθνικής Εταιρίας» και το 1913 στάλθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση στην Ιταλία για τη διευθέτηση του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος. Έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδος το 1916-1917 και πέθανε στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1919. η διδακτική και επιστημονική παρουσία του κάλυψε μισό αιώνα. Κόρη του Σ. Λάμπρου ήταν η Λίνα Τσαλδάρη, πρώτη γυναίκα υπουργός της Ελλάδος.

Ο Ιωάννης Λάμπρος έμπορος στα Γιάννενα, παππούς του Σ. Λάμπρου, απαγχονίστηκε από τους Τούρκους κατά την επανάσταση των Καλαρρυτών (1821). Η οικογένειά του κατέφυγε στην Κέρκυρα. Ο Παύλος, γιος του Ιωάννη και πατέρας του Σ. Λάμπρου (Καλαρρύτες 1820 – Κέρκυρα 1887), έγινε γνωστός για τις νομισματολογικές έρευνες και τις επιστημονικές του εργασίες. Μέλη της οικογένειας Λάμπρου ήταν οι έμποροι Γεώργιος και τα αδέλφια Νικολάου Λάμπρου. Ο ένας γιος του Νικολάου ονομάζεται Αθανάσιος και ήταν «παππώος θείος» του Σ. Λάμπρου. Τα αδέλφια διατηρούσαν εμπορικούς οίκους στα Γιάννενα και τη Νάπολη, έκανα εμπόριο με λαγοτόμαρα και βασικό προϊόν εισαγωγής τους ήταν και τα «χρυσογνέματα» (χρυσά νήματα).

Ο Γεώργιος Τουρτούρης έμπορος και πρόκριτος των Καλαρρυτών, ήταν μέλος της Ελληνικής κοινότητας της Βενετίας από το 1788. Εκεί μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία. Υπηρέτησε ως σύμβουλός του Αλή πασά, ο οποίος τον έστειλε σε πολλές διπλωματικές αποστολές στη Μάλτα και στην Κέρκυρα και διακρίθηκε για τη σύνεσή του. Όταν ο Χουρσίτ πασάς πολιορκούσε τον Αλή πασά στα Γιάννενα, τον συνέλαβε αιχμάλωτο μαζί με πολλούς άλλους και σώθηκε χάρη στη μεσολάβηση ισχυρού Αλβανού μπέη. Ήταν θείος του Ιωάννη Κωλέττη, τον οποίο σπούδασε στα Ιωάννινα, έπειτα τον έστειλε να σπουδάσει γιατρός στην Πίζα και αργότερα, χάρη στις γνωριμίες του τον έκανε γιατρό στην αυλή του Αλή πασά. Ο Τουρτούρης ήταν μέλος της συντεχνίας των καποτάδων στη Βενετία και θεωρείται από τους βασικούς διακινητές του βιβλίου στις αγορές των Ιωαννίνων και της Κέρκυρας.

Χρηματοδότησε έκδοση βιβλίων στο τυπογραφείο του Θεοδοσίου. Έλαβε μέρος στην επανάσταση των Καλαρρυτών και κατόρθωσε να διαφύγει. Το 1823 – 1824 τον βρίσκουμε εγκατεστημένο στη Ζάκυνθο, από όπου αλληλογραφεί με τον Ι. Κωλέττη. Μετά την καταστροφή άσκησε εμπόριο και στη Βενετία, ενίσχυσε οικονομικά την επανάσταση. Συνεργάστηκε με άλλους Έλληνες πολιτικούς για την κάθοδο του Καποδίστρια στην Ελλάδα και ανέλαβε διοικητικές θέσεις στο ελεύθερο κράτος (1827-1831).

Οι αδελφοί Γεώργιος και Χριστόδουλος Δουρούτης, γιοι του Ιωάννη, έμποροι του τέλους του 18^ου αιώνα, είχαν εμπορικές δραστηριότητες στα Ιωάννινα και την Ιταλία. Ο Γεώργιος Δουρούτης (Καλαρρύτες 1770 – Αγκώνα 1836) παντρεύτηκε την Ελένη Θεοδώρου Παράσχη το 1798. Στους Καλαρρύτες γεννήθηκαν οι τρεις γιοι του, Ιωάννης (1798 – Αγκώνα 1852), Κωνσταντίνος (1809 – Αθήνα 1878) και Αθανάσιος (1816 – Αθήνα 1901). Η εμπορική διασπορά της οικογένειας οδήγησε τον Γεώργιο στην Αγκώνα το 1793 και τον αδελφό του Χριστόδουλο στην Τεργέστη. Το δίκτυο των εμπορικών του συνεργατών ξεκίνησε από τη Βενετία με τον Γεώργιο Τουρτούρη, το Λιβόρνο με τους Μπαχώμη – Παράσχη οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι εκεί από το 1760 και την Τεργέστη. Στην Ελληνική παροικία της Αγκώνας οι Δουρούτη εμπορεύονται κυρίως το μάλλινο ύφασμα από την πατρίδα.

Σύνηθες δρομολόγιο των εμπορικών τους διαδρομών είναι Καλαρρύτες – Ιωάννινα – Κέρκυρα – Αγκώνα. Οι δραστηριότητες που ανέπτυξαν κινούνται σε πολιτικό – κοινωνικό και εμπορικό επίπεδο. Πολιτικό με τις επαφές τους κατά την επανάσταση του 1821 και τη σχέση τους με τον Καποδίστρια, τον Όθωνα και άλλους πολιτικούς. Οικονομικό με τις εμπορικές τους συναλλαγές. Η ηγετική φυσιογνωμία του Γ. Δουρούτη στην κοινότητα της Αγκώνας επισφραγίσθηκε το 1833 με τον διορισμό του ως πρόξενου του Ελληνικού βασιλείου.

Το 1825 αποτελεί τομή για τις εμπορικές δραστηριότητες της οικογένειας. Ο Ιωάννης Δουρούτης παραμένει στην Αγκώνα με τον πατέρα του, ο Κωνσταντίνος μεταβαίνει στην Κέρκυρα και αργότερα στην Αθήνα, όπου τον ακολούθησε και ο Αθανάσιος. Ο Κωνσταντίνος χρηματοδότησε με κεφάλαια που προέρχονταν και από την πατρογονική κτηματική περιουσία στα Ιωάννινα την κατασκευή του Μεταξουργείου στην Αθήνα (γνωστή η πλατεία Μεταξουργείου). Στην κτηματική έκταση που αναφέρθηκε παραπάνω, η οποία ονομάζεται Δουρούτη, βρίσκονται σήμερα τα κτίρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Ο Χριστόδουλος Πρινάρης, μεγαλέμπορος στην Ιταλία, πρέπει να ανήκε στην πρώτη καλαρρυτινή διασπορά. Η οικογένεια ήταν εγκατεστημένη στο Σαν Σεβέρο, μια εύφορη αγροτική περιοχή της Απουλίας, όπου κατείχε και έγγειο ιδιοκτησία. Ήταν έφορος της Φιλικής Εταιρίας στην Ιταλία και κατήχησε ο ίδιος τον Νικόλαο και Δημήτριο Πρινάρη το 1819. Την κόρη του Σωσάνη παντρεύτηκε ο Ιωάννης, πρωτότοκος γιος του Γεωργίου Δουρούτη.

Τα υπόλοιπα ονόματα που αναγράφονται στη μαρμάρινη στήλη της πλατείας του χωριού, εμπεριέχονται σε καταλόγους ατόμων που μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρία.

Από την πλατεία λοιπόν έχουμε τη δυνατότητα να περιδιαβούμε, ανάλογα με τη διάθεση και το χρόνο που διαθέτουμε, στην υπόλοιπη κοινότητα. Μπορούμε να επιλέξουμε δυο – τρεις διαδρομές, συνδυάζοντας την πεζοπορία και τη γνωριμία με το χώρο μέσα στις παρυφές της κοινότητας.

Για να δούμε από κοντά τα διατηρητέα σπίτια του Ραφτάνη και Μπαϊκούση πρέπει να κατέβουμε το καλντερίμι κοντά στην είσοδο της πλατείας και στρίβουμε ακριβώς εκεί που βρισκόταν το σπίτι του Τουρτούρη, με εντοιχισμένη πλάκα, σήμερα σπίτι της οικογένειας Βογιάρου.

Η κατωφέρεια θα μας φέρει στα τρίπατα σπίτια του Ραφτάνη και του Μπαϊκούση, που δεν κάηκαν το 1821 επειδή εκεί είχαν οχυρωθεί οι Τουρκαλβανοί με τους Καλαρρυτινούς ομήρους. Σήμερα χαρακτηρίζονται ως έργα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Δίπλα υπάρχει ο νερόμυλος Ραφτάνη, ο οποίος βρίσκεται ακόμη σε χρήση. Στην απέναντι πλευρά βλέπουμε το δίπατο σπίτι του Μπαζάκη. Ανεβαίνοντας θα συναντήσουμε το αρχοντικό της οικογένειας Νέσση, με τις πέτρινες καμάρες στο ισόγειο, σπίτι που κουβαλά έντονα τα σημάδια του χρόνου και της εγκατάλειψης. Επιστρέφοντας στην πλατεία, πιο πάνω και πίσω από το παλιό κοινοτικό γραφείο, θα ξεδιψάσουμε στις βρύσες της Γκούρας με τις χαρακτηριστικές καμάρες.

Για μια πιο σύντομη περιήγηση μπορούμε να περπατήσουμε μέχρι το παλιό δημοτικό σχολείο, που βρίσκεται πίσω από την πλατεία. Το διδακτήριο είναι των αρχών του 20^ου αιώνα και αφού έπαψε να λειτουργεί ως σχολείο το 1981. Σήμερα λειτουργεί σαν Μουσείο Ιστορίας και Λαογραφίας των Καλαρρυτών και Συνεδριακό Κέντρο. Από εκεί έχουμε μια γενική άποψη του οικισμού και του περιβάλλοντος χώρου.

Μια μεγάλη βόλτα είναι αυτή που θα ξεκινήσουμε από την πλατεία και θα περιηγηθούμε όλο τον οικισμό. Ξεκινούμε από το καλντερίμι στα δεξιά μας, δίπλα στη μαρμάρινη πλάκα με τους φιλικούς, εκεί όπου υπάρχει σήμανση που μας οδηγεί στο Ναό του Αγίου Νικολάου. Στο δρόμο μας συναντούμε τα χαλάσματα του σπιτιού της οικογένειας Βούλγαρη, δίπλα σχεδόν στη βρύση Φύτρου και απέναντι τον τόπο όπου είχαν το εργαστήρι τους, τώρα σπίτι των κληρονόμων της οικογένειας Αποστόλου Φασούλα. Φθάνοντας στον Άγιο Νικόλαο (1480), μας εντυπωσιάζει το ύψος και το χρώμα του ψηλού τρούλου, η κατασκευή της μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής, οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες και η παλιά καμπάνα.

Από εκεί απολαμβάνουμε τη θέα προς τα βουνά των Τζουμέρκων, μέχρι το χωριό Πράμαντα και την Πουλιάνα. Στον περίβολο θα δούμε αφιερωματικές στήλες για τους Καλαρρυτινούς που αγωνίστηκαν και έχασαν τη ζωή τους στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες της πατρίδας μας. Φεύγοντας από το προαύλιο της εκκλησίας στρίβουμε δεξιά και ανεβαίνουμε από το καλντερίμι προς την εκκλησία της Αγίας Τριάδας και τη βρύση Τσόρα, που βρίσκεται στις παρυφές του οικισμού. Περπατώντας στο νεο-κατασκευασμένο καλντερίμι φθάνουμε στο σημείο όπου στρίβοντας αριστερά κατεβαίνουμε στην πλατεία.

Προτιμήστε να συνεχίσετε για να φθάσετε μετά από λίγο, περπατώντας ανάμεσα στα σπίτια και μέσα στη φύση, στη βρύση του Παράσχη. Δίπλα της βρισκόταν το σπίτι των εμπόρων της οικογένειας Παράσχη, με το φρουριακό περιτείχισμα, σήμερα γνωστό ως διατηρητέο οίκημα Κασαρία Φασούλα. Το σπίτι σύντομα θα αναπαλαιωθεί.

Διαπιστώνουμε ότι έχουμε ήδη διασχίσει σχεδόν όλη την κοινότητα από τις παρυφές της και κατεβαίνουμε από το καλντερίμι με τις χαρακτηριστικές ξερολιθιές προς τη θέση Πλάκα. Στα δεξιά μας εντοπίζουμε ένα ακόμη αρχοντικό, αυτό της οικογένειας Φασούλα. Είναι μεγάλο δίπατο σπίτι, με το χαρακτηριστικό αέτωμα, με πολλά μπλε παράθυρα, ξύλινη παραδοσιακή πόρτα, ωραίο μπαλκόνι και κάγκελα με παραδοσιακή τεχνική.

Και φθάνουμε στη θέση όπου ήταν το παλιό τελωνείο στην άκρη του οικισμού.

Στην Πλάκα στέκεται το μνημείο προς τιμή του Πατρός Κοσμά. Σας προτείνουμε να περπατήσετε λίγο ακόμη στο χωματόδρομο, προς τα δεξιά, για να φθάσετε μέχρι το σημείο, όπου, έκπληκτοι από την θέα, θα αντικρίσετε απέναντί σας το γραφικό Συρράκο.

Η επιστροφή στην πλατεία από τη θέση Πλάκα, όπου βρισκόμαστε, θα γίνει αν στρίψουμε αριστερά και διασχίσουμε πλέον εσωτερικά τον οικισμό. Σ’αυτό το σημείο βρίσκουμε μία ακόμη βρύση, του Μπαζάκη, οικογένειας με βιομηχανία σαπωνοποιίας στη Ζάκυνθο (18^ος – 19^ος αι.). Εκεί κοντά θα αναζητήσουμε το αρχοντικό της οικογένειας Δουρούτη, σήμερα οικία ιδιοκτησίας οικογένειας Γκογκάκη.

Στο δρόμο θα δούμε τα κηπάρια, θα περάσουμε από το γεφυράκι Μίντζα και την παραδοσιακή βρύση Μπαργιάννη. Περπατώντας στα δεξιά μας θα δούμε άλλο ένα γεφύρι, τουΝέσση, που οδηγεί στο σπίτι τους. Στο δρόμο προς την πλατεία παρατηρούμε το οίκημα της οικογένειας Κωσταδήμα, κτισμένο το 1889, που τώρα ανήκει στην κοινότητα και προορίζεται να μετατραπεί σε ξενώνα. Επιστρέφουμε στην πλατεία, όπου μας περιμένουν καλές νοστιμιές και ξεκούραση.

[ Αρχική Σελίδα ][ Χάρτες ][ Γεωγραφία ][ Ιστορία ][ Παράδοση ][ Πολιτισμός ][ Φωτογραφίες ][ Αρχιτεκτονική ][ Αξιοθέατα ][ Πληροφορίες ][ Κοινότητα ]

Στείλτε e-mail στη διεύθυνση mokas@in.grγια παρατηρήσεις, προτάσεις ή σχόλια.
Copyright © 2006 Κοινότητα Καλαρρυτών
Τελευταία ενημέρωση : 28-Απρ-2009